In Memoriam Claire Dickstein-Bernard (1933-2020)
Op 22 mei 2020 is Claire Dickstein-Bernard, ere-Archivaris-Conservator van het OCMW van Brussel, onverwacht overleden. Haar bijdrage tot de kennis van het materiële en immateriële erfgoed van deze instelling is niet te onderschatten.
Nadat ze een periode actief is binnen het Stadsarchief Brussel, waarmee zij altijd zeer nauwe banden onderhield, wordt ze in 1973 Archivaris-Conservator van de Commissie van Openbare Onderstand te Brussel. Ze volgt er Prof. Paul Bonenfant (1921-1945) en Anne-Marie Bonenfant-Feytmans (1945-1973) op. Claire Dickstein zorgt voor een grondige reorganisatie van de dienst Archief-Museum, steeds met de valorisatie van het OCMW-patrimonium in het achterhoofd. In 1998 gaat ze met pensioen en zet ze haar onderzoek en publicaties onverminderd voort.
Haar wetenschappelijk onderzoek wordt gekenmerkt door drie hoofdlijnen. Allereerst de geschiedenis van de armoede in de Middeleeuwen, met een opmerkelijk artikel over de werking van de armentafels in het vijftiende-eeuwse Brussel. Ten tweede de geschiedenis van de Brusselse ziekenhuizen en de oprichting van medische diensten vanaf de Franse periode. Ten slotte de medicalisering van de maatschappij en de opleiding van artsen, met name de geneeskunde in het universitair onderwijs. De activiteit van haar grootvader, Dr. René Verhoogen, professor in de geneeskunde aan de ULB, was niet vreemd aan haar passie voor de medische geschiedenis.
Haar werk bij het OCMW werd versterkt door een sterke betrokkenheid bij de Société Royale d’Archéologie de Bruxelles en de Belgische vereniging voor de geschiedenis van de hospitalen, waar zij in 1976 als bestuurslid toetrad en waarvan zij, samen met haar Antwerpse collega Eva Païs-Minne, gedurende 20 jaar de functie van secretaris uitoefende.
Claire Dickstein zal haar werk kunnen bekronen met een publicatie in de collectie Musea Nostra. Hierin wordt een licht geworpen op de rijkdom van de artistieke en historische collecties van het OCMW, die in de kijker werden gezet tijdens een tentoonstelling die in 1998 door het Gemeentekrediet van België werd georganiseerd. Zij lag ook aan de basis van de publicatie die het OCMW en het CIVA samen hebben uitgegeven over de ziekenhuisarchitectuur in Brussel in de 19de en 20ste eeuw, samen met David Guilardian, Astrid Lelarge en Judith Le Maire. De kwaliteit van dit werk leverde haar de gouden medaille op in de Concours de la Société française d’Histoire des Hôpitaux. Naar aanleiding van deze onderscheiding ging het team in 2007 naar Parijs, waar haar een eerbetoon werd gebracht…
De intellectuele erfenis die zij nalaat is dan ook aanzienlijk. Dit komt ook concreet tot uiting in de overdracht van haar persoonlijkewetenschappelijke dossiers aan het Archief van het OCMW, met het oog op de oprichting van een Fonds Claire Dickstein-Bernard dat ter beschikking van de onderzoekers zal worden gesteld…
Meer informatie:
David GUILARDIAN en David KUSMAN, “De la Ville, du Social et de la Santé : l’héritage scientifique de Claire Dickstein”, in Annales de la Société Royale d’Archéologie de Bruxelles, 2020 (76) , p. 31-50.